خودشیفتگی (نارسیسیسم) بیماری نسل جدید

خودشیفتگی یا نارسیسیسم و ارتباط آن با عکس و عکاسی در دنیای امروز، مبحثی است که در این مقاله از سری آموزش های عکاسی وب سایت نگاتیو استودیو به آن پرداخته ایم. بیماری متداول دهه قبل “افسردگی” بود اما با توجه به تغییرات بسیار سریع پیش آمده در دنیای دیجیتال و ورود آن به تمامی گوشه های زندگی دنیای مدرن، میتوان نارسیسیسم یا خودشیفتگی را به عنوان بیماری جدید عصر دیجیتال در نظر گرفت. درست است که خودشیفتگی از نظر پاتولوژیک هنوز یک بیماری به حساب نمیاد اما با توجه به تغییرات بسیار سریع دنیای امروز و ورود انواع وسائل دیجیتال، به خصوص دوربین های عکاسی و موبایل به زندگی ما این روند احتمالا میتواند در آینده نه چندان دور بیماری های جدیدی را برای ما به ارمغان بیاورد.

تنها تا سال 2007 تعداد 25 میلیارد دوربین دیجیتال و یک میلیارد تلفن همراه دوربین دار در  جهان تولید شده بود و تصور اینکه در حال حاضر این رقم چند برابر شده باشه دور از ذهن نیست. اتفاق در حال وقوع این است که هر کس به واسطه این ابزارهای دیجیتال، امکان عکس گرفتن از هر چیزی را پیدا کرده است!! و با توجه به ظهور انواع سوشال نت ورک ها یا همان شبکه های اجتماعی، امکان انتشار آنها با دیگر اعضای جامعه جهانی به سادگی در دسترس عموم  قرار گرفته است، کاری که تنها تا چند سال پیش مختص افراد سرشناس، نخبگان و یا هنرپیشه ها بود. پس میتوان نتیجه گرفت که عکاسی دیجیتال در دنیای امروز دارای ارتباطی مستقیم با این بیماری است.

از آخرین تحقیقات انجام شده در دانشگاه “کانکتیکات” پدیده ای به نام Photo Taking Impairment میباشد. بر اساس این تحقیق، ما ناخودآگاه و با عکس گرفتن از اتفاقات عادی و روزمره مثل غذا خوردن، مهمانی ها و … فرمانی به مغز میفرستیم به این عنوان که من این صحنه را در جایی ذخیره کردم و نیاز به ذخیره دوباره آن نیست. این اتفاق که هر  روز با آن درگیر هستیم به مرور تمام خاطرات روزمره ما را تحت تاثیر قرار میدهد و میتواند در آینده ما نتایج فاجعه باری را همراه داشته باشد.

جدا از بحث به قهقرا بردن “عکس خوب” و تخریب سلیقه بصری عموم و جایگزینی آن با عکس های نازیبا، عدم اطلاع از قوانین ترکیب بندی و نورشناسی و جدا از تاثیر بسیار مخربی که این ابزارهای جدید تنها با در دسترس قرار دادن انواع فیلترهای پر رنگ و لعاب در تخریب جمعی سلیقه و درک زیبایی شناسی عموم مردم گذاشته، به وجود آمدن عادت جدیدی به نام سلفی میباشد.

با وجود چندین میلیارد موبایل که در جهان وجود دارد، هر روز میلیون ها عکس از مکان ها و اتفاقات مختلف وارد دنیای اینترنت میشود که بسیاری از این عکسها سلفی هستند. با توجه به عمومی شدن این اتفاق در میان مردم، این سوال مطرح میشود که اصولا چه نیازی به این عکس ها وجود دارد و اینگونه عکس ها باعث میشوند چه چیز در ما ارضا شود؟

مسلما دلیل اصلی آن تمایل به نشان دادن زیبایی مصنوعیی است که در دنیای واقعی وجود ندارد. یک تمایل مخفی برای رسیدن به تکامل در زیبایی که به واسطه این ابزار های جدید و نرم افزارهای موجود، به خوبی مهیا شده است. تعریف عکاسی در زمانهای قبل چه بود و اصولا چرا چنین ابزاری ساخته شد؟ یکی از دلایل اصلی آن ثبت دقیق تر اتفاقات بود، یعنی به تصویر کشیدن واقعیت. این در حالیست که معنای عکاسی دیجیتال تصویر کردن ناواقعیت و نشان دادن آن به عنوان واقعیت به بیننده هاست. استثنا هایی از جمله عکاسی مد در این باره وجود داشته است که بنا به توجیهات تبلیغاتی و بازاریابی این موارد قابل درک است اما این سلفی چطور؟

دلیل آن مسلما تنها زیباتر بودن و ارائه آن به دیگران نیست بلکه در نهایت برای پیدا کردن یک خود گم شده است. ما با تلاش در ایجاد یک تصویر زیبا از خودمان سعی در ساخت یک من کامل داریم، و موبایل ها برای ما امکان رسیدن به آنرا ایجاد کرده اند. مقصد اینگونه عکس ها سوشال نت ورک ها هستند، دنیای مجازیی که تمام تلاشمان را در آن میکنیم تا خودمان را آنچه که نیستیم نشان دهیم، یک خود زیباتر که بر اساس الگوهای ذهنی ای که همین دنیای دیجیتال به خورد ما داده، ساخته شده است و گاهی این تلاش برای مصنوعی بودن به قدری ادامه پیدا میکند که توی نوشته ها و حرف ها و حتی در دنیای واقعی ما هم تاثیر مستقیم میگذارد.

ما به صورت ناخودآگاه برای هر موقعیتی در زندگی یک تصویر آرمانی در ذهنمان حفظ کرده ایم و در شرایط مورد نظر آنرا بازی می کنیم. اینکه چطور روی کسی تاثیر بگذاریم ، چگونه بخندیم، با چه حالتی و یا حتی از چه زاویه ای نگاه کنیم، چطور عاشق شویم، چگونه ابراز محبت کنیم و یا حتی چگونه س-کس داشته باشیم! این آرزوی کامل بودن گاهی جور دیگری نمود پیدا میکند و آن دیدن خود واقعی ما در غالب برخی از شخصیت های معروف سینماست. این مساله اتفاقی نیست که هزارها دختر ناگهان در یک دوره خاص از عکس “آدری هپبورن” در پروفایل خود استفاده میکنند، و این هم در واقع روشی جدید برای رسیدن به همان سلفی رویایی ماست.

این نارسیسیسم گروهی تنها باعث فرار کردن از خود واقعی ما میشود و در نهایت باعث نشان دادن چهره ای غیرواقعی و مصنوعی از ما به دیگران و همینطور به خودمان میشود. جالب اینجاست که گاهی این تصویر در وجود شخص به قدری نهادینه میشود که دیگر به سختی امکان دارد که بتواند خود واقعی اش را مشاهده کند. سلف پرتره که به خاطر سختی آن زمانی تنها توسط معروف ترین عکاسان تاریخ عکاسی و به ندرت انجام میشد امروز به نشانه ای از نارسیسیسم بدل شده است.

پ.ن: در روان‌شناسی خودشیفتگی یا نارسیسیسم بیانگر عشق افراطی به خود و تکیه بر خودانگاشت‌های درونی است. نارسیسیسم از ریشه لغت یونانی‌ هٔنارسیس (نرگس، اسطوره نارسیسیوس) گرفته شده‌است. نارسیس یا نرگس، بر اساس افسانه ها مرد جوان خوب چهره‌ای بود که از عشق اخو دوری کرد و برای همین محکوم به عشق ورزیدن به تصویر چهره خود در یک برکه آب گردید.

امیدواریم این مقاله از سری مقالات آموزش عکاسی وب سایت نگاتیو استودیو برای شما کاربران محترم، مفید واقع شده باشد.